Fot. Josam

Widok ramy pojazdu ciężarowego po poważnej kolizji drogowej

Uszkodzenia konstrukcji nośnych samochodów ciężarowych, ciągników siodłowych, naczep i przyczep mogą mieć charakter powypadkowy lub być skutkiem długotrwałej, zwłaszcza nieprawidłowej eksploatacji.

Typowa rama pojazdu ciężarowego jest płaską kratownicą, złożoną z podłużnic i łączących je belek poprzecznych. Funkcjonuje prawidłowo jedynie wtedy, gdy wzajemne usytuowanie wszystkich tych elementów pozostaje zgodne z nominalnymi danymi fabrycznymi konkretnego modelu i wersji. W trakcie kolizji drogowej belki poprzeczne tracą swoje prostopadłe ułożenie w stosunku do podłużnic, przy czym belka przednia ulega zwykle największemu odkształceniu. W efekcie cała kratownica ramy ulega zmianom, które można określić jako: wygięcie boczne, skręcenie, przesunięcie diagonalne i wygięcie pionowe. Przeważnie mamy do czynienia nie z jednym takim przypadkiem, lecz z kilkoma występującymi równocześnie.

^{Rys.: Typowe, powypadkowe odkształcenia ram kratownicowych}

Symetryczne lub asymetryczne wygięcia pionowe mogą też powstawać z powodu przeładowania pojazdu lub prób podnoszenia samowyładowczej skrzyni ładunkowej bez odblokowania jej rygli. Skutkiem błędów popełnianych przy bocznym rozładunku wywrotek bywają odkształcenia polegające na tym, że obie podłużnice są proste, ale nie leżą w jednej poziomej płaszczyźnie. W ten sposób osłabione zostają ich połączenia z belkami poprzecznymi i w dalszej konsekwencji dochodzi również do wzdłużnego przesunięcia elementów ramy.

Systemy pomiarowe i naprawcze

Do pomiarów kontrolnych wykonywanych dla wykrycia odkształceń ram i określenia ich rozmiarów można używać nawet prostych warsztatowych przyrządów mierniczych. Jednak dla uzyskania większej dokładności warto korzystać ze sprzętu laserowego i skalowanych zawieszek pomiarowych mocowanych w punktach określonych przez producenta pojazdu. Odpowiednim do tego urządzeniem jest na przykład JOSAM laser AM, przeznaczony głównie do kontroli geometrii ustawienia kół, lecz dający się z łatwością przystosowywać do mierzenia ram dzięki dodatkowym liniałom i specjalnym protokołom pomiarowym lub oprogramowaniu PC. Firma JOSAM zaleca, by pomiar ramy był częścią każdej procedury sprawdzającej geometrię ustawienia kół i osi ciężkich pojazdów użytkowych.

Przy prostowaniu profili ram pojazdów użytkowych trzeba stosować siły znacznie większe niż przy powypadkowych naprawach samonośnych nadwozi lekkich samochodów, co decyduje o odmiennej budowie stanowisk naprawczych. W rozwiązaniach opracowanych przez firmę JOSAM elementem bazowym całej konstrukcji jest rama wykonana z masywnych dwuteowników i zabetonowana w podłodze warsztatu. W ofercie tej ramę może uzupełniać kanał naprawczy, dający się wykorzystywać także do innych rodzajów prac naprawczych, obsługowych i diagnostycznych.

^{Rys.: Metoda prostowania wygięć bocznych za pomocą poziomych pras i zapór}

Stalowe obrzeża kanału, podobnie jak rama podłogowa, służą do stabilnego mocowania różnych urządzeń wywierających siły prostujące lub przenoszących na prostowane części reakcje podłoża. Należą do nich: prasy i zapory poziome, prasy pionowe, podnośniki i kotwy łańcuchów reakcyjnych. Urządzenia siłownikowe uruchamiane są poprzez pompy hydrauliczne. Większość tych przyrządów firma JOSAM wykonuje z bardzo wytrzymałych stopów aluminiowych, by zmniejszyć ich ciężar, a tym samym ułatwić pracę korzystającego z nich personelu. Z podobnych względów większe prasy i zapory wyposażane są w kółka jezdne.

	Techniki prostowania Do usuwania bocznych odkształceń ram pojazdów potrzebny jest zestaw trzech pras poziomych, z których każda wyposażona jest w siłownik hydrauliczny o sile nacisku 20 ton. Jedna z nich działa na skrzywioną podłużnicę lub belkę poprzeczną w środkowej części krzywizny wygięcia, a dwie pozostałe (mogą być zastąpione sztywnymi zaporami bez siłowników) na obu jej końcach. Centralnemu naciskowi na krzywiznę o sile 20 ton towarzyszą reakcje pras lub zapór skrajnych o wartości 10 ton. Systemowe zapory mogą przenosić naciski 20-tonowe, czyli pracować w przedstawionym układzie z prasą 40-tonową. Prostowanie odkształceń pionowych odbywa się na podobnej zasadzie, lecz z użyciem hydraulicznych pras pionowych o maksymalnym nacisku 20 ton, hydraulicznych podnośników 10-tonowych oraz odciągów łańcuchowych o odpowiedniej wytrzymałości, wyposażonych w zaczepy dostosowane kształtem do ram pojazdów o profilu U lub I. Jeśli odkształcenie ramy usytuowane jest w trudno dostępnym miejscu, do jego prostowania stosuje się tzw. jarzma hydrauliczne o nacisku od 10 do 40 ton. Nie wymagają one współpracy zewnętrznych układów równoważących, ponieważ ich część ruchoma (dociskana siłownikiem hydraulicznym) działa na wypukłość krzywizny,
Rys.: Jarzmo z siłownikiem hydraulicznym
Rys.: Podgrzewacz indukcyjny JH1300

której końce podparte są wtedy odpowiednio przyciętą belką pomocniczą, przenoszącą reakcje na część nieruchomą, a za jej pośrednictwem – na sztywny kabłąk przyrządu. Jarzma te mogą być również używane do nitowania wymienianych elementów ram pojazdów.

Przy prostowaniu odkształceń o ostrych załamaniach, a także dla usunięcia wewnętrznych naprężeń w elementach już wyprostowanych – konieczne jest lokalne podgrzewanie stalowego materiału. Najlepiej nadają się do tego celu ruchome podgrzewacze indukcyjne o dużej mocy, np. model JH1300 ze zintegrowanym systemem chłodzenia cieczą, produkowany przez firmę JOSAM.

Tweet

Dariusz Czarnociński
Prezes Josam Polska