Hamulce hydrauliczne (cz.II)
Fot. Bosch, SKF, archiwum
ESP - system stabilizacji toru jazdy
Przekazywanie sił hamowania do wszystkich kół równocześnie i równomiernie za pośrednictwem płynu było rozwiązaniem bardzo racjonalnym do czasu, gdy praca ludzkich mięśni przestała być jedynym, a nawet głównym źródłem napędu pomp hamulcowych.
Do lat 80. zeszłego stulecia podciśnieniowe systemy wspomagania znalazły zastosowanie we wszystkich wprowadzanych na rynek modelach samochodów osobowych, dostawczych i terenowych. Pewne kłopoty wystąpiły w przypadku lżejszych pojazdów z silnikami wysokoprężnymi (w ciężarówkach i autobusach już znacznie wcześniej układy hydrauliczne zastąpiono pneumatycznymi).
ZOBACZ TAKŻE:
W układach dolotowych silników wysokoprężnych nie ma z reguły przepustnic, więc podciśnienie musi być wytwarzane dodatkową pompą napędzaną od układu korbowego, przez co całe urządzenie wspomagające staje się dość skomplikowane, a tym samym – bardziej podatne na awarie.
 |
Skuteczność hamowania wzrasta wraz z siłą wzajemnego docisku elementów ciernych hamulca, lecz tylko do momentu tzw. zerwania przyczepności, czyli nagłej utraty ciernego sprzężenia między bieżnikiem opony a nawierzchnią jezdni. Koło ulega wówczas zablokowaniu i ślizga się zamiast toczyć, więc droga hamowania znacznie się wydłuża, a stabilność toru jazdy może zostać łatwo zakłócona. Graniczna wartość siły hamowania zależy tutaj od rodzaju drogi, stanu ogumienia, warunków klimatycznych, prędkości pojazdu itp. Nieliczni kierowcy umieją opanowywać takie sytuacje, zwalniając na krótko pedał hamulca w celu odzyskania przyczepności kół i podejmując ponowne hamowanie, lecz auta są przecież przeznaczone dla wszystkich. |
 |
Systemem wyręczającym kierowców w trudnej sztuce sekwencyjnego hamowania jest ABS. Jego część elektroniczna rozpoznaje za pomocą czujników prędkości obrotowej poszcze- gólnych kół zbliżający się moment utraty przyczepności i podejmuje automatycznie stosowne przeciwdziałania, ingerując w funk- cjonowanie hydraulicznego układu hamulcowego. Odblokowanie hamulców jest w tym wypadku stosunkowo proste: elektrycznie uruchamiany zawór umieszczony w hydraulicznym obwodzie otwiera pod wpływem impulsu wysłanego przez elektroniczny sterownik ujście płynu do połączonego z atmosferą zbiornika rezer- wowego. Następuje więc całkowity zanik nadciśnienia i roz- dzielenie ciernych powierzchni hamulców. |
 |
Do rozpoczęcia ponownego hamowania nie wystarczy jednak zamknięcie wspomnianego elektrozaworu, gdyż trzeba poza tym zwiększyć ciśnienie płynu w obwodzie. Do tego służy drugi zawór elektryczny, łączący obwód z wysokociśnieniowym, zamkniętym zbiornikiem płynu, czyli tzw. akumulatorem ciśnienia wytwarzanego przez dodatkową pompę elektryczną. Po jego otwarciu hamowanie rozpoczyna się ponownie już bez udziału kierowcy w cyklach trwających aż do cofnięcia pedału. Podczas automatycznego hamowania pedał ten pozostaje zablokowany w nadanej mu przez kierowcę pozycji, gdyż w przeciwnym razie poruszałby się on w trakcie kolejnych cykli na całej długości swego roboczego skoku. Układ hydrauliczny z zewnętrznym źródłem ciśnienia może z udziałem odpowiednio zaprogramowanych sterowników dozować siłę hamującą osobno dla każdego z hamowanych kół, korygować hamulcami tor jazdy (system ESP) lub samoczynnie zwiększać do maksimum ciśnienie płynu w siłownikach hamulcowych, gdy kierowca na pedał naciska raptownie, choć z niedostateczną siłą (funkcja tzw. asystenta hamowania). Niezawodność tak skomplikowanych systemów zapewnia dublowanie układów elektronicznych i stosowanie w jednostce sterującej programu samodiagnozy. Wszelkie informacje odbiegające od zakodowanego wzorca poprawności powodują natychmiastowe wyłączenie Nawet tak ogólny opis najnowszych hydraulicznych systemów hamulcowych mógłby budzić podziw dla finezji stosowanych w nich rozwiązań technicznych, gdyby nie fakt, że dotyczy to w większości urządzeń... całkowicie zbędnych! Wszystkie wspomniane funkcje automatyczne są przy nadciśnieniowych, pneumatycznych układach hamulcowych ciężkich pojazdów uzyskiwane w sposób prostszy, tańszy i bardziej niezawodny. Wystarczą do tego tylko odpowiednio umieszczone elektrozawory, nie potrzeba dodatkowych akumulatorów ciśnienia, pomp, mechanicznych blokad i siłowników wspomagających, a co najważniejsze: jakakolwiek awaria hamulców pneumatycznych nie powoduje całkowitej ani nawet częściowej utraty kontroli nad pojazdem, lecz jego niezwłoczne zatrzymanie. |
Rys.: Elementy systemu ESP – hydrauliczna część wysokociśnieniowa jest wspólna z ABS
0 komentarzy dodaj komentarz