Serwisowanie klimatyzacji samochodowych

Fot. Mar-Art Behr

Zestaw do chemicznego płukania instalacji

Jeszcze parę lat temu powszechne było przekonanie, że samochodowa klimatyzacja jako system zamknięty nie wymaga żadnej konserwacji. Teraz użytkownicy pojazdów nie mają już takich złudzeń, a warsztaty uzyskały możliwość dodatkowych zarobków.

Sytuacja sprzyja włączaniu serwisowania klimatyzacji do warsztatowej oferty, ponieważ ostatnio oprócz wzrostu popytu na ten rodzaj usług znacznie zmniejszyły się ceny urządzeń i narzędzi potrzebnych do ich świadczenia. Jedynym czynnikiem niekorzystnym jest nadmierne zróżnicowanie cen „serwisu klimatyzacji”, proponowanych przez poszczególne warsztaty. W lokalnej konkurencji wygrywają, rzecz jasna, serwisy najtańsze, podczas gdy pozostałym takie najniższe ceny nie zapewniają nawet zwrotu jednostkowych kosztów. Rozwiązaniem tej zagadki są po prostu różne zakresy rzeczywiście wykonywanych prac, przy identycznie brzmiącej nazwie usługi. To zaś oznacza, że większość klientów płaci istotnie niewiele, lecz za niepełny proces technologiczny, który nie zapobiega ewentualnym kosztownym awariom w przyszłości.

_{Rys. poniżej: Schemat typowego klimatyzatora samochodowego z zaznaczonymi prawidłowymi wartościami temperatur i ciśnienia czynnika w różnych częściach obiegu}

Schemat typowego klimatyzatora samochodowego z zaznaczonymi prawidłowymi wartościami temperatur i ciśnienia czynnika w różnych częściach obiegu

Pełna obsługa serwisowa

Z konstrukcyjnie zamkniętego obiegu samochodowego klimatyzatora ubywa w ciągu roku do 10% czynnika roboczego, uchodzącego przez pory w wężach elastycznych i mikroskopijne nieszczelności złączek. Z tego powodu już po dwóch latach wydajność chłodzenia odczuwalnie spada. Ponadto czynnik roboczy jest nośnikiem dla oleju smarującego sprężarkę. Zbyt mała ilość czynnika powoduje więc niedostateczne smarowanie, grożące całkowitą i bardzo kosztowną awarią całego systemu.

Przez te same nieszczelności higroskopijny czynnik roboczy absorbuje z atmosfery wilgoć. Jej część zatrzymywana jest przez filtr-osuszacz, lecz jego pojemność wyczerpuje się po ok. 2 latach. Potem znaczna zawartość wody w systemie prowadzi do korozji jego elementów. Istnieje też ryzyko zamarzania zaworu rozprężnego, co również może doprowadzać do poważnych awarii.

Ponadto klimatyzację należy regularnie dezynfekować, gdyż rozwijające się na parowniku bakterie, grzyby i inne mikroorganizmy mogą być powodem przykrych zapachów oraz reakcji alergicznych u osób podróżujących w pojeździe. Parownik zintegrowany z system wentylacji pokrywa się zwykle organicznym i nieorganicznym pyłem, zasysanym z zewnątrz przez dmuchawę. W ten sposób w ciemnym i wilgotnym otoczeniu powstają warunki sprzyjające rozwojowi mikrofauny i mikroflory.

Proces zabrudzenia powierzchni parownika przebiega znacznie wolniej przy sprawnym, czyli regularnie wymienianym filtrze przeciwpyłkowym. Natomiast jego zatkanie nadmierną ilością zanieczyszczeń może doprowadzić do uszkodzenia przeciążonego silnika dmuchawy, a także do obfitego skraplania się wilgoci na szybach i powstania kolejnego źródła nieprzyjemnych zapachów we wnętrzu pojazdu. Wszystkie wymienione tu okoliczności sprawiają, że w pełnym cyklu obsługi klimatyzacji należy przeprowadzić: opróżnienie i próżniowe osuszenie układu, regenerację i uzupełnienie czynnika roboczego i oleju, wymianę osuszacza i filtra przeciwpyłkowego, dezynfekcję parownika i kanałów nawiewu powietrza, kontrolę funkcjonowania i szczelności całego systemu, a w klimatyzacjach automatycznych przeprowadzić odpowiednie badania testerem elektronicznym. Każdy z producentów pojazdów określa rodzaj i ilość czynnika chłodniczego oraz oleju. Behr Hella Service oddaje w tym celu do dyspozycji warsztatów książeczkę z ilościami napełniania, w której znajdują się szczegółowe informacje dla każdego pojazdu, zarówno osobowego, dostawczego, jak i cię- żarowego. Czynności te standardowo trwają ok. 1 godziny. Dla samochodów ciężarowych Behr Hella Service zaleca co 6 miesięcy przeprowadzać kontrolę, a raz w roku – pełne serwisowanie klimatyzacji. W przypadku samochodów osobowych, nieco rz adzi ej: raz w roku przegląd klimatyzacji, a dokładne serwisowanie – co dwa lata. Aktualne dane serwisowe układów klimatyzacji występujące we wszystkich współczesnych samochodach można znaleźć na stronie internetowej: www.behrhellaservice.pl (zakładka „Wsparcie techniczne”, następnie pozycja P05 2009). Profesjonalne płukanie Po każdej wymianie lub naprawie części (np. zużytego filtra-osuszacza, uszkodzonej sprężarki) układ klimatyzacji powinien zostać oczyszczony, ponieważ metalowe opiłki lub inne zanieczyszczenia mogą łatwo rozprzestrzenić się po całym układzie i doprowadzić do zablokowania pozostałych jego elementów. Coraz częściej jest to wymagane również (pod rygorem utraty gwarancji) przy wykonywaniu cyklicznych prac serwisowych. Behr Hella Service zaleca dwie metody płukania: czynnikiem roboczym za pomocą agregatu serwisowego (np. SECUmobile lub SECUsmart) oraz dodatkowego urządzenia z filtrem i adapterami; chemicznym roztworem czyszczącym za pomocą dodatkowego urządzenia i z obowiązkowym zastosowaniem suszenia azotem. Zaletą pierwszej metody jest brak kosztów zakupu specjalnej substancji płuczącej oraz jej utylizacji. Druga zapewnia największą skuteczność (nieodzowną np. przy wymianie sprężarki), lecz wymaga użycia dodatkowych narzędzi, w tym urządzenia do suszenia azotem. Inne korzyści płukania obiegów klimatyzacyjnych to usuwanie: kwasów powstających na skutek przenikania wilgoci do wnętrza układu, cząstek elastomerów (gumy) mogących zablokować np. zawór dławiący lub zawór rozprężny, resztek zanieczyszczonego czynnika chłodniczego oraz oleju sprężarkowego. Poszczególne elementy układu należy zawsze płukać osobno. Niedopuszczalne jest płukanie filtra-osuszacza, zaworów i sprężarki. Po każdym otwarciu obiegu konieczna jest wymiana filtra-osuszacza i o-ringów zdemontowanych połączeń.
	^{Rys.: Wielofunkcyjny agregat do serwisowania układów klimatyzacyjnych}

	^{Rys.: Zestaw do chemicznego płukania instalacji}

	^{Rys.: Zestaw startowy Behr Hella Service}

	^{Rys.: System do wprowadzania barwnika kontrolnego Glo-Leak Revolver}

	^{Rys.: Regulator ciśnienia, złączki i przewody elastyczne do suszenia układu azotem}

Oprzyrządowanie serwisowe

W skład warsztatowego wyposażenia niezbędnego do obsługi technicznej układów klimatyzacji wchodzą:

agregaty do opróżniania, osuszania i napełniania obiegów oraz do regeneracji czynnika roboczego;
dodatkowe przyrządy kontrolne i specjalne narzędzia montażowe.

Agregaty obsługowe różnych rodzajów i wielkości oferowane są na rynku z reguły w stanie kompletnym, czyli wraz ze wszystkimi niezbędnymi akcesoriami. Natomiast drugą z wymienionych grup wyposażenia serwisowego można kompletować samodzielnie bądź skorzystać z gotowych zestawów, dostarczanych przez specjalistyczne firmy. Behr Hella Service ma w swej ofercie różne zestawy. Warsztatom rozpoczynającym ten rodzaj działalności usługowej poleca tzw. zestaw startowy.

^{Po lewej: Środek do konserwacji i dezynfekcji parowników. Po prawej: elektroniczny detektor nieszczelności (u góry) i specjalne kleszcze do wykonywania połączeń metodą Lokring (u dołu)}

Zawiera on następujące narzędzia i materiały eksploatacyjne, konieczne do serwisowania i podstawowej diagnostyki: cyfrowy termometr ręczny, lampę ultrafioletową do wykrywania nieszczelności z okularami ochronnymi UV, Glo-Leak Revolver (system wprowadzania barwnika kontrastowego do czynnika roboczego dla wykrywania nieszczelności), klucz do zaworów, rękawice ochronne (wymagane przepisami bhp), litr uniwersalnego oleju do sprężarek PAO- 68, Airsept – środek do konserwacji parownika w sprayu (175 ml), wywabiacz w sprayu (500 ml) i uniwersalny zestaw uszczelek typu o-ring.

Poza tym Behr Hella Service proponuje też jeszcze 4 alternatywne metody wykrywania nieszczelności:

środkiem kontrastowym i lampą UV;
detektorem elektronicznym, rozpoznającym wycieki gazów halogenowych i reagującym na nie sygnałami dźwiękowymi;
azotem wtłaczanym do opróżnionego obiegu pod ciśnieniem do 12 barów;
natryskiwanymi środkami, wytwarzającymi pianę w punktach wydobywania się gazów.

Nieszczelne przewody sztywne i elastyczne należy bezwzględnie wymieniać, jednak zamiast zamawiania gotowych części zamiennych można je dorabiać w odpowiednich wymiarach, korzystając ze specjalnej metody Lokring, polegającej na wykonywaniu hermetycznych połączeń montażowych, odpornych na ciśnienie robocze do 50 barów i ciśnienie kontrolne do 200 barów, w zakresie temperatur od –50°C do +150°C.