Fot. ZF Services

Rozwój układów przeniesienia napędu w pojazdach użytkowych dotyczy również modernizacji konstrukcji sprzęgieł oraz wprowadzania nowych rozwiązań w przekazywaniu momentu obrotowego.

Wymiana sprzęgła w pojeździe użytkowym stanowi czasem trudne wyzwanie nawet dla doświadczonych mechaników. Problemy te wiążą się ze specyficzną konstrukcją tłumika drgań skrętnych umieszczonego w tarczy sprzęgłowej, ponieważ po zakończonym montażu występują objawy, które mogą być błędnie interpretowane jako nieprawidłowe. Ich źródłem są stanowiące część tłumika sprężyny śrubowe. Niektóre z nich projektuje się tak, aby mieściły się w okienkach tarczy z pewnym luzem. Jest to ich stan najzupełniej normalny i nie świadczy bynajmniej o zużyciu lub utracie sprężystości tych elementów.

Tak zwane drgania skrętne występują i w samym układzie przeniesienia napędu (jako efekt cyklicznych zmian prędkości kątowej wału korbowego silnika), i we współpracujących z nim podzespołach dodatkowych (na przykład w pompach hydraulicznych). Powodują one powstawanie hałasu oraz przyczyniają się do zwiększonego zużycia zmęczeniowego rozmaitych obracających się elementów. Szczególnie szkodliwe jest pod tym względem zjawisko rezonansu występujące wówczas, gdy wibracje generowane przez różne źródła nakładają się wzajemnie na siebie. Przeciwdziała się temu, stosując tłumiki drgań o wielostopniowym działaniu.

Po lewej: tłumik drgań skrętnych o tłumieniu wielostopniowym, po prawej: spoczynkowe położenie krótszej sprężyny w okienku

Są to zintegrowane z tarczami suchych sprzęgieł ciernych elementy przenoszenia napędu, wyposażone w pary obwodowych, ułożonych przeciwlegle sprężyn śrubowych o zróżnicowanych parametrach, takich jak długość, grubość oraz liczba zwojów. Ze względu na różnice parametrów sprężyny poszczególnych par charakteryzują się inną wartością montażowego luzu w swych okienkach. Tak więc sprężyny odpowiedzialne za pierwszy stopień tłumienia osadzane są w okienkach z luzem zerowym, a sprężyny pracujące podczas kolejnych etapów są nieco krótsze, a więc ich luz w okienkach jest odpowiednio większy.

Przy sprzęgle rozłączonym napęd nie jest przenoszony, a sprężyny poruszają się obwodowo w swych okienkach w ramach ich montażowego luzu. Wydają przy tym charakterystyczny grzechoczący dźwięk. Nie jest to objaw występującej usterki, lecz jedynie cecha konstrukcyjna tego elementu. Po włączeniu sprzęgła sprężyny przestają grzechotać, ponieważ ruch obrotowy obu płyt tłumika sprawia, iż opierają się one o końcowe krawędzie okienek. Wraz ze zmianami wzajemnego kąta skrętu tych płyt, kolejne pary sprężyn przejmują obwodowe obciążenia, uczestnicząc w ten sposób w wielostopniowym tłumieniu (absorpcji) drgań skrętnych.

Tweet

Grzegorz Fedorowicz
ekspert ZF Aftermarket