Fot. ZF Services

Częstą przyczyną awarii sprzęgieł w samochodach ciężarowych jest wadliwa praca układów wysprzęglania. Ich uszkodzenie w skrajnych przypadkach może doprowadzić do spalenia okładzin ciernych.

Z doświadczeń inżynierów i mechaników ZF Services wynika, iż kontroli łożyska oporowego wysprzęglika sprzęgła warto podczas regularnych czynności serwisowych poświęcić szczególną uwagę, ponieważ odpowiednio wczesne wykrycie nieprawidłowości działania tego podzespołu zapobiega poważnym awariom, zwiększającym znacznie ogólne koszty eksploatacji pojazdu. Dlatego w trakcie diagnozowania układu przeniesienia napędu za obowiązkowe należy uznać sprawdzenie, czy łożysko oporowe wysprzęglika nie wykazuje opisanych tu typowych usterek.

Niewspółosiowa praca

Do awaryjnego uszkodzenia lub przyspieszonego zużycia łożyska oporowego wysprzęglika może dojść wówczas, gdy nastąpiło odkształcenie innych elementów sprzęgła (takich, jak tuleja prowadząca albo widełki wyłączające) bądź zniszczone zostały ich powierzchnie robocze. Siła wywierana na końcówki segmentów centralnej sprężyny sprzęgła nie rozkłada się na skutek tego równomiernie na całym obwodzie łożyska, a to powoduje jego lokalne przeciążenia, jak również niewłaściwą, bo jednostronną, współpracę ciernych powierzchni sprzęgła. 

Z podobnym zjawiskiem mamy do czynienia, jeżeli sprężyna centralna przesunie się względem geometrycznego środka koła zamachowego. Następstwem tego jest niesymetryczne obciążenie płyty dociskowej, a w konsekwencji - sprzężenie cierne realizowane będzie tylko częścią roboczej powierzchni okładzin sprzęgłowych, więc sprzęgło zacznie się ślizgać.

Nieprawidłowy montaż

Jeżeli łożysko oporowe wysprzęglika zostanie zamontowane w nieprawidłowej pozycji, widełki wyłączające mogą zaklinować się na tulei prowadzącej, czego pierwszym, odczuwanym przez kierowcę, objawem jest zwykle utrata płynności ruchu pedału sprzęgła. Skróceniu ulega też przy tym jego skok roboczy, a zwłaszcza faza między początkiem wysprzęglania a całkowitym rozłączeniem sprzęgła. Z czasem skok ten staje się zbyt krótki i nie pozwala na przerwanie kinematycznego sprzężenia między silnikiem a skrzynią biegów (sprzęgło „ciągnie”). Następnie dochodzi do nierównomiernego zużycia okładzin tarcz sprzęgłowych i z powodu zbyt małej powierzchni ich ciernej współpracy sprzęgło zaczyna się ślizgać.

Zużycie innych elementów układu

Powstawanie nadmiernego oporu na pedale sprzęgła i brak płynności jego ruchu mogą wiązać się ze zużyciem lub odkształceniem mechanizmu wyłączającego. W takiej sytuacji szczególną uwagę należy zwrócić na stan:

• powierzchni tulei prowadzącej,
• powierzchni styku widełek wyłączających z wysprzęglikiem,
• widełek wyłączających pod względem prawidłowości ich kształtu.

Jeżeli elementy te są w znacznym stopniu zużyte lub zatarte, rozłączanie sprzęgła i zmiana biegów stają się utrudnione. Towarzyszą temu zwiększone drgania w układzie przeniesienia napędu, opór i zgrzyty podczas włączania poszczególnych biegów oraz wzrost siły potrzebnej do obsługi pedału sprzęgła. Warto jednocześnie pamiętać, że jednoznaczne zdiagnozowanie przedstawionych tu nieprawidłowości można uzyskać tylko w efekcie prób przeprowadzanych na kompletnym układzie napędowym zamontowanym w pojeździe. Po wymontowaniu skrzyni biegów elementy wyłączające sprzęgło nie są wstępnie obciążone, a zatem samo ręczne sprawdzanie stanu łożyska oporowego wysprzęglika nie daje właściwych rezultatów.

Tweet

Grzegorz Fedorowicz
ekspert ZF Aftermarket