50 lat systemu ABS

Fot. Continental

W 1969 roku, podczas międzynarodowych targów IAA we Frankfurcie nad Menem, należąca obecnie do Continentala firma ITT-Teves zaprezentowała pierwszy system ABS o nazwie MK I. Ta przełomowa technologia dała początek kolejnym innowacjom, które wymiernie wpłynęły na poprawę bezpieczeństwa jazdy.

Już w latach dwudziestych minionego wieku projektanci samochodów zaczęli poszukiwać sposobu na zapobieganie blokadzie kół przy ostrym hamowaniu w celu utrzymania kontroli nad samochodem. Jednak praktyczne rozwiązanie tego problemu stało się możliwe dopiero w momencie pojawienia się elektroniki o wystarczającej mocy. Począwszy od 1965 r. inżynierzy z firmy Teves (znanej później jako ITT-Teves) pracowali nad systemem ABS dla aut pasażerskich. Owocem ich wytężonej pracy był system regulowania ciśnienia w układzie hamulcowym za pomocą układów scalonych opartych na technologii układów analogowych, zaprezentowany na targach IAA w 1969 r.

Początkowo MK I zastosowano jedynie w 36 pojazdach testowych przeznaczonych dla szwedzkiej policji. Kryzys naftowy z 1973 roku oraz towarzysząca mu recesja rynku motoryzacyjnego latami uniemożliwiały produkcję seryjną. Dopiero w 1984 roku rozpoczęto masowo wytwarzać przeznaczony do samochodów pasażerskich system MK II i był to zarazem technologiczny przełom, w jego konstrukcji wykorzystano bowiem sterownik mikroprocesorowy. Początkowo technologia firmy Teves znalazła praktyczne zastosowanie w Ameryce Północnej w samochodach Lincoln Continental oraz w Europie jako standardowy element wyposażenia Forda Scorpio. Z uwagi na możliwość programowania, system sprawdzał się zarówno podczas manewrów hamowania na nierównych powierzchniach, o wysokim współczynniku tarcia, jak i na powierzchniach śliskich, np. odcinkach drogi skutych lodem. Był on również bardziej elastyczny od pozostałych rozwiązań – można go było szybko przystosować do innych modeli pojazdów, np. z napędem przednim lub na wszystkie koła. Cechą wyróżniającą MK II – poza innowacyjnością – była też jego fabryczna instalacja, podczas gdy analogiczne systemy firm konkurencyjnych zapobiegające blokowaniu kół oferowano jako wymagające dopłaty wyposażenie dodatkowe.

MK II był pierwszym na rynku systemem, który łączył w sobie funkcję hamowania, wspomaganie hamowania, sterowanie hydrauliczne oraz ABS w obrębie jednego, kompaktowego modułu. Następnie włączono również system kontroli trakcji (TCS). W 1989 roku rozpoczęto seryjną produkcję systemu MK IV, w którym zastosowano elektroniczny układ rozdziału sił hamowania, przez co elementy mechaniczne i hydrauliczne stały się zbędne.

Kolejny przełom w rozwoju technologii nastąpił w 1995 roku, kiedy do systemu MK 20 po raz pierwszy wprowadzono elektroniczny układ stabilizujący (ESP). W nowym schemacie (który obecnie jest standardem) silnik znajdował się u góry, blok zaworowy pośrodku, a elektronika u dołu. Nowo opracowany system Continentala oferował także modułowość wariantów wyposażenia (ABS, ABS + TCS, ESP).

System MK I z 1969 roku (z lewej) i MK II z połowy lat osiemdziesiątych

Współczesne ABS-y ważą ok. 2 kg (dla porównania, pierwszy gotowy do produkcji system ABS Continentala ważył 11,5 kg!) i są wyposażane nawet w 50 dodatkowych funkcji, takich jak automatyczne zwolnienie hamulca postojowego podczas ruszania czy system wspomagania ruszania pod górę. Stanowią istotny element składowy automatycznego systemu regulacji odstępu (ACC). Ponieważ system może indywidualnie kontrolować siłę hamowania dla każdego koła, jest on niezbędnym elementem systemów kontroli podwozia pod kątem dynamiki wzdłużnej i poprzecznej. Odgrywa też kluczową rolę w dalszym rozwoju technologii bezpieczeństwa (jak np. ESP, układ wspomagania kierowcy) oraz ma niebagatelne znaczenie dla postępującej autonomizacji jazdy.

System MIB do jednośladów (z lewej) oraz zaawansowany MK C1 z 2016 roku

System ABS – zarówno w samochodach, jak i w motocyklach – w istotny sposób przyczynia się do realizacji ambitnych założeń Wizji Zero, tj. zredukowania liczby wypadków, a w konsekwencji ilości osób rannych oraz zabitych na drogach – do zera. Według danych szacunkowych, zastosowanie tej technologii zmniejsza liczbę zderzeń czołowych na mokrej nawierzchni nawet o 35%, a zastosowanie standardowych układów ABS w jednośladach mogłoby dodatkowo zapobiec 25% wszystkich wypadków motocyklowych.

Od 1 lipca 2006 r. wszystkie nowe samochody sprzedawane w Polsce muszą być obowiązkowo wyposażone w system ABS. W Europie Zachodniej wymóg ten wprowadzono już 2 lata wcześniej.