Oczyszcza olej z cząstek stałych. W układach smarowania silnika umieszczany jest w obiegu oleju: szeregowo (filtr pełno-przepływowy) lub równolegle (filtr bocznikowy - rzadko dziś stosowany). Pod względem konstrukcji rozróżnia się filtry odśrodkowe (odwirowujące zanieczyszczenia), filtry z wkładem porowatym (najczęściej papierowym) i szczelinowe (przepuszczające olej szczelinami w pakiecie cienkich blaszek). Wkłady papierowe i ceramiczne wymieniane są przy każdorazowej zmianie oleju.
Przekrój nowoczesnego filtra olejowego
Filtry o podobnych wymiarach mogą mieć różne media filtracyjne, a to oznacza całkiem odmienne parametry użytkowe