Źródło: Orlen Oil

Każdy olej silnikowy, mimo odpowiednio dobranej klasy lepkości i jakości lub specyfikacji producenta samochodu, zmienia swoje właściwości podczas eksploatacji, i to z reguły na gorsze, z czasem wręcz niedopuszczalne.

Podczas naturalnego zużywania się oleju rośnie w nim zawartość wody i zanieczyszczeń stałych. Maleje natomiast liczba zasadowa, słabną własności smarne i myjąco-dyspergujące. Najbardziej złożonym przemianom podlega lepkość, gdyż może zarówno rosnąć, jak i maleć. Wzrost jest tu efektem utleniania, dyspergowania zanieczyszczeń i parowania bardziej lotnych składników. Przyczyną spadku lepkości jest zwykle mechaniczne ścinanie dodatków lepkościowych oraz przenikanie paliwa do oleju. Nadmierny wzrost lepkości zmniejsza sprawność silnika oraz utrudnia obieg oleju w układzie smarowania. Z kolei zbyt duży jej spadek zmniejsza skuteczność smarowania.

Dobór oleju

Głównym kryterium powinny być tu zawsze zalecenia producenta silnika, określające zakres dopuszczalnych klas jakości i lepkości lub rekomendujące własne specyfikacje danej marki samochodowej. Wymogi te powinny odpowiadać w pełni cechom konkretnego oleju, uwidocznionym na etykiecie jego opakowania. Wśród specjalistów powszechna jest opinia, że zawsze można stosować olej o jakości wyższej niż zalecana. Jednak zdaniem niektórych, nie jest wskazane zastępowanie oleju średniej klasy, np. SF, olejem o wysokiej jakości, np. SJ, gdyż może to powodować utratę szczelności silnika.

Przy decyzji o zastosowaniu nowego rodzaju oleju warto zawsze zwracać uwagę na jego płynność w niskich temperaturach, czyli tzw. lepkość zimową (np. 0W). Mniejszy jej wskaźnik skraca bowiem okres dochodzenia do pełnej skuteczności smarowania, po zimnym rozruchu, więc ogranicza tym samym zużycie elementów silnika. Badania wykazały, że np. olej 0W-30 podczas rozruchu silnika w temperaturze -100oC dociera do miejsc smarowanych trzy razy szybciej niż olej 15W-40. Olej Platinum Synthetic 0W-30 w tej samej temperaturze zapewnia też od 10 do 25 procent oszczędności energii zużywanej przez rozrusznik. Nawet w temperaturze +200oC niższa zimowa lepkość zapewnia tu pobór energii mniejszy o 8-13 procent.

Proces postępującego zanieczyszczania oleju jest opóźniany przez jego filtrację. Jednak w przypadku eksploatacji pojazdu w warunkach ekstremalnych, wadliwie dobrany olej tworzy gęstą, podobną do smoły papkę, która w krótkim czasie zamula pompę olejową i filtr. Zjawisku temu zapobiegają skutecznie nowoczesne oleje odpowiadające specyfikacjom API SM/CF i ACEA A3.

Nie można też zapominać o tym, że silniki spełniające wymagania EUR4 wymagają stosowania olejów specjalnych, o małej zawartości popiołu siarczanowego, fosforu i siarki. Ważne jest również kryterium energooszczędności olejów, czyli ich pozytywnego wpływu na oszczędność paliwa i ogólne obniżenie emisji spalin. Najlepsze pod tym względem oleje silnikowe produkuje się wyłącznie przy użyciu baz syntetycznych lub mieszanych syntetyczno-mineralnych. Są to przeważnie oleje typu SAE 0W-30, 5W-30.

Swoje specyficzne właściwości każdy rodzaj oleju uzyskuje w rafinerii. System dystrybucji musi ułatwiać ich dobór do konkretnych zastosowań

Obsługa układu smarowania

Każdy silnik zużywa olej, ponieważ spalaniu ulega tzw. film olejowy, pokrywający ścianki cylindrów. W starszych silnikach zużycie wzrasta na skutek przenikania większych ilości oleju do komory spalania przy malejącej szczelności pierścieni tłokowych i prowadnic zaworów.

Kontrola poziomu oleju w silniku powinna być przeprowadzana co 1000 do 2000 km przebiegu pojazdu, w kilka minut po wyłączeniu silnika. Olej wymaga uzupełnienia, gdy jego poziom zbliża się do kreski wyznaczającej minimum.

Nie należy również przekraczać poziomu maksymalnego, ponieważ powoduje to wzrost zużycia oleju i jest szkodliwe dla katalizatora. Optymalne jest więc utrzymywanie poziomu oleju pośrodku między minimum a maksimum.

Eksperci stwierdzają na ogół zgodnie, że różne oleje silnikowe można ze sobą mieszać w obrębie tych samych klas.

Dolewki odświeżają w pewnym stopniu cały zapas oleju w silniku, co nie zwalnia jednak użytkownika pojazdu z obowiązku przestrzegania przewidzianych dla danego modelu okresów wymiany. Dotyczy to również, a nawet zwłaszcza, silników o wydłużonym okresie międzyobsługowym, w przypadku których należy zwracać baczną uwagę na specjalne wymagania ich producentów, zawarte w instrukcji obsługi.

Niekiedy kontrola poziomu oleju wykazuje jego wzrost. W chłodnych porach roku powodem tego zjawiska jest rozcieńczanie oleju paliwem. Np. udział benzyny może wtedy dochodzić do 10%. Wspomniany uprzednio film olejowy staje się w takich warunkach nietrwały, co w skrajnych wypadkach może doprowadzić do uszkodzenia silnika. Dlatego rozrzedzony olej zdecydowanie wymaga wymiany.

Okresy normalnej wymiany muszą odpowiadać ściśle wskazaniom producenta pojazdu. Dla samochodów osobowych wynoszą one od 15 000 do 50 000 km, a dla ciężarowych i autobusów - od

20 000 do 100 000 km przebiegu. Wydłużanie okresów wymiany stało się możliwe dzięki rozwojowi konstrukcji silników i technologii olejów. Równocześnie jednak niemal wszyscy producenci pojazdów zalecają częstsze wymiany przy utrudnionych warunkach eksploatacji silnika. Kiedy więc konkretnie wymieniać olej? Teoretycznie na tak postawione pytanie można odpowiedzieć, iż wtedy, gdy pogorszenie jego właściwości zbliża się do wartości granicznych. Bieżące diagnozowanie stanu oleju stosuje się w przypadku wielkich flot pojazdów drogowych, np. w przedsiębiorstwach komunikacji autobusowej i w dużych firmach transportowych. Indywidualni użytkownicy pojazdów, a także obsługujące ich serwisy, nie mają na ogół takiej możliwości. Dlatego w ich sytuacji najbezpieczniej jest kierować się zasadą: nigdy nie przedłużać cykli wymiany ustalonych dla danego modelu samochodu, a skracać je zawsze przy wystąpieniu jakichkolwiek wątpliwości.

Tweet

Redakcja Miesięcznika Branżowego Autonaprawa