Prawidłowy dobór

Fot. Castrol

Prawidłowy dobór oleju silnikowego

Wymagania stawiane olejom przez producentów silników są zróżnicowane. Jedni preferują oszczędność paliwa, inni ochronę smarowanych części albo skomplikowanych katalitycznych układów wydechowych.

Silnik pracuje idealnie, gdy zastosowany w nim olej spełnia dokładnie konkretne wymogi producenta. Dlatego mechanik dokonujący doboru oleju podczas jego wymiany w warsztacie powinien znać równie dobrze charakterystyczne cechy poszczególnych produktów smarnych, jak i specyficzne oczekiwania konstruktorów danego pojazdu.

Specyfikacje jakościowe

Są to standaryzowane kryteria, szeregujące oleje według możliwości ich zastosowania. Światowy, uniwersalny zasięg mają specyfikacje jakościowe API (Amerykański Instytut Naftowy) i ACEA (Zrzeszenie Europejskich Producentów Pojazdów). Do nich odwołują się zwykle producenci silników, lecz równocześnie coraz częściej tworzą własne, bardziej precyzyjne normy, określające konkretne parametry oleju (np. Volkswagen, BMW).

Podstawą specyfikacji jakościowych są następujące przesłanki: 1. rodzaj silnika (z zapłonem iskrowym lub samoczynnym); 2. wyposażenie go w system wtórnej obróbki spalin (filtry cząstek stałych, trójfunkcyjne układy katalityczne); 3. możliwość jego serwisowania w trybie wydłużonych przebiegów longlife.

Wszystkie te czynniki wpływają na mnogość specyfikacji oraz rozszerzanie oferty olejowej. Jednak silniki różnią się poza tym budową i charakterystyką pracy. Nowoczesne ich konstrukcje są coraz bardziej wysilone i panuje w nich większe ciśnienie efektywne. Rygorystyczne normy emisji spalin zmuszają producentów samochodów do stosowania rozmaitych dodatkowych układów w celu zmniejszenia emisji substancji szkodliwych dla środowiska.

Wszystkie tego rodzaju indywidualne cechy silników znajdują odzwierciedlenie w specyfikacjach opracowywanych przez poszczególne samochodowe marki. Na przykład normie VW 507 00 odpowiada olej do silników wysokoprężnych z pompowtryskiwaczami lub common rail, z filtrem DPF oraz z możliwością serwisowania w trybie longlife. W porównaniu z takimi normami producenckimi specyfikacje ACEA lub API są bardziej ogólne. Np. norma ACEA Cx mówi m.in. o możliwości stosowania odpowiadającego jej produktu w silnikach wymagających olejów niskopopiołowych Low SAPS, natomiast nie określa precyzyjnie zasady wtrysku paliwa ani okresów pomiędzy wymianami oleju. Czasem wyższe (nowsze) specyfikacje mogą zastępować te niższe (starsze), ale nie jest to regułą.

Klasy lepkości

Wymagania producentów silników dotyczą też zawsze lepkości oleju, ponieważ nieodpowiedni jej dobór może doprowadzić do spadku mocy i wzrostu zużycia paliwa, przyspieszonego zużycia współpracujących części, a nawet do zatarcia silnika. Obecnie najpopularniejsze na rynku są oleje wielosezonowe, nadające się do stosowania zarówno zimą, jak i latem. Takie oleje są oznaczane według wzoru xW-x (na przykład 5W-30), gdzie xW oznacza lepkość w warunkach niskiej temperatury („olej zimowy”), natomiast drugi człon oznacza lepkość w warunkach wysokiej temperatury („olej letni”). Oleje 5W-30 i 5W-40 w temperaturze 100ºC (optymalnej dla oleju w silniku) różnią się lepkością. Wielu producentów dopuszcza jednak stosowanie oleju o szerszym zakresie lepkości ze względu na różne konstrukcje silników.

Konkretne przykłady doboru

Znając wymagane specyfikacje jakościowe oraz lepkość zalecanego oleju, wystarczy odnaleźć ich oznaczenia na opakowaniu oleju. Pomocne mogą być również zamieszczone tabele. Ze względu na popularność silników grupy Volkswagena w Polsce oraz częste pomyłki przy doborze, normy VW zostały wyszczególnione w oddzielnym zestawieniu.

Kliknij - by zobaczyć powiększenie w nowej karcie

Dla przykładu przeanalizujemy dwa auta często występujące na polskim rynku: Opel Vectra C 1.8 16V z 2003 roku (z longlife) i Volkswagen Passat 1.9 TDI z 2004 roku (bez longlife). Opel ma silnik benzynowy z dozwolonym trybem wydłużonych przebiegów, maksymalnie do 30 tys. km. Normą, jakiej powinien odpowiadać olej do tego silnika, jest GM-LL-A-025, zawierająca się w normie dexos2. Spełnia ją np. olej Castrol EDGE 5W-40. Volkswagen ma silnik wysokoprężny z pompowtryskiwaczami, bez filtra DPF i wydłużonych cykli serwisowych. Olej do niego musi spełniać normę VW 505 01, więc może nim być Castrol EDGE Turbo Diesel 5W-40. Norma 507 00 zawiera w sobie normę VW 505 01, co oznacza możliwość używania także oleju Castrol EDGE 5W-30.

Tomasz Makomaski