Obsługa reflektorów samochodowych (cz.II)
Fot. Hella
Urządzenie typu SEG
Bezpieczną jazdę nocną umożliwiają jedynie reflektory emitujące strumień świetlny odpowiednio silny i właściwie nachylony w pionie do powierzchni jezdni i w poziomie względem płaszczyzny wzdłużnej symetrii pojazdu.
Przy halogenowych światłach mijania wartość natężenia oświetlenia nie może przekroczyć 1,0 lx, a przy ksenonowych – 1,3 lx, by nie utrudniać obserwacji drogi pozostałym jej użytkownikom. Nie powinna też być znacznie mniejsza, gdyż oznaczałoby to niedostateczny komfort i bezpieczeństwo prowadzenia samochodu ze światłami o niskiej skuteczności.
ZOBACZ TAKŻE:
Podstawowa regulacja reflektorów musi być zgodna z ustawą o dopuszczeniu pojazdów do ruchu drogowego. Stosowana kilkadziesiąt lat temu stała pozycja reflektorów względem nadwozia nie jest rozwiązaniem optymalnym, gdyż zasięg oświetlenia drogi światłami mijania zmienia się wówczas zależnie od statycznego i dynamicznego obciążenia pojazdu. Przy nieobciążonych osiach tylnych lub w trakcie hamowania staje się on niedostateczny, a przy pełnym obciążeniu lub podczas przyspieszania – nadmierny, a tym samym – oślepiający kierowców nadjeżdżających z przeciwka.
Dlatego wszystkie współczesne konstrukcje samochodów wyposaża się w urządzenia do bieżącego korygowania zasięgu świateł. Mogą być one sterowane ręcznie lub automatycznie. W ręcznych obsługuje je kierowca, w zależności od obciążenia pojazdu, za pomocą regulatora na desce rozdzielczej. Zmianę kąta nastawienia reflektorów wprowadzają uruchamiane w ten sposób elektryczne (z reguły) urządzenia wykonawcze. W systemach automatycznych funkcję tę realizują czujniki kontrolujące pozycję nadwozia i mikroprocesorowe sterowniki, emitujące na tej podstawie odpowiednie impulsy elektryczne do urządzeń wykonawczych. Przepisy regulujące te kwestie dla całego obszaru Unii Europejskiej zostały opracowane w roku 1993 i można je odnaleźć w dyrektywach 76/756/EWG oraz ECE R48.
Okresowa kontrola i regulacja
Kontrolowanie stanu reflektorów należy przeprowadzać nie tylko w cyklach serwisowych przewidzianych przez producenta pojazdu i przy przeglądach wymaganych przez ogólne przepisy, lecz także po każdej naprawie zawieszenia, a nawet po zwykłej wymianie głównych żarówek. Przed rozpoczęciem jakichkolwiek procedur kontrolnych trzeba sprawdzić, czy wszystkie funkcje reflektora oraz urządzeń sterujących jego ustawieniem działają, a potem usunąć ewentualne usterki (np. uszkodzone źródła światła, przerwy w obwodach elektrycznych itp.). Gdy reflektor jest włączony, kontroluje się, czy jego szyba nie ma zmętnień, rys lub śladów po uderzeniach kamieni. Wady te przeważnie dyskwalifikują cały zespół optyczny, podobnie jak zmatowiałe odbłyśniki lub wewnętrzne uszkodzenia mechaniczne.
Następnie ustawia się auto na równej, poziomej nawierzchni, po czym sprawdza się i odpowiednio koryguje ciśnienie w oponach. W przypadku pojazdów z zawieszeniem hydraulicznym bądź pneumatycznym należy zastosować się również do dodatkowych zaleceń fabrycznych. Przy manualnej regulacji zasięgu świateł przełącznik ustawia się w pozycji podstawowej.
W większości samochodów wyposażonych w regulację automatyczną trzeba użyć testera diagnostycznego, by stwierdzić, czy urządzenie wykonawcze ustalające pozycję reflektora znajduje się w położeniu podstawowym. Po ewentualnej mechanicznej korekcie tego położenia należy za pomocą testera zapisać w pamięci sterownika tę nową pozycję jako wartość odniesienia.
Do kontroli ustawienia reflektorów w profesjonalnych placówkach usługowych nie stosuje się już tradycyjnych ekranów statycznych, lecz specjalne urządzenia fotoelektryczne typu SEG, wyposażone w szerokokątne wizjery. Przyrząd taki ustawia się na wprost włączonego reflektora i nastawia jego ekran testowy za pomocą wyskalowanego pokrętła na właściwą wartość określoną w procentach. Procentowo oznaczany jest tu kąt nachylenia granicy światła i cienia reflektora (np. 1,2% = nachylenie 12 cm na odległości 10 m). Informacja o prawidłowej jego wartości dla świateł drogowych i mijania umieszczana jest w pojazdach bezpośrednio na reflektorze lub w jego pobliżu. Jeśli skontrolowane położenie granicy światła i cienia jest nieprawidłowe, koryguje się ustawienie reflektora jego wkrętami regulacyjnymi.
Końcową czynnością jest sprawdzenie miernikiem zintegrowanym z urządzeniem SEG, czy natężenie świateł mijania jest dostateczne i czy nie została przekroczona jego dopuszczalna wartość maksymalna.
Automatyczne systemy regulacji
Stosowane są alternatywnie dwa rodzaje systemów poziomowania reflektorów (LWR): półstatyczny i dynamiczny. W pierwszym kąt padania światła korygowany jest odpowiednio do zmian obciążenia pojazdu ładunkiem. Sterownik ocenia dane otrzymane z czujników ugięcia zawieszenia osi przedniej i tylnej, porównuje je z zapamiętanymi danymi odniesienia i dokonuje korekty położenia reflektorów za pomocą silniczków sterujących. Z reguły są to takie same silniczki, jak w ręcznie sterowanym systemie LWR. W przypadku samochodów kompaktowych, w których rozstaw osi jest niewielki, rezygnuje się często z czujnika przedniej osi, ponieważ zmiany ugięcia zawieszenia dotyczą głównie osi tylnej. Podczas pracy półstatycznego LWR występuje duże tłumienie, czyli system ten koryguje tylko dłużej trwające odchylenia od wartości odniesienia pamiętanej przez sterownik.
W niemal wszystkich współcześnie produkowanych samochodach wyposażonych w reflektory ksenonowe stosowane są dynamiczne systemy poziomowania reflektorów. Reagują one również na zmiany położenia nadwozia będące skutkiem przyspieszania bądź hamowania. Załączony schemat przedstawia dynamiczny system LWR. Sterownik porównuje dane pochodzące z czujników z wartościami odniesienia. W przeciwieństwie do półstatycznego LWR silniczki nastawcze uruchamiane są w ułamkach sekundy. Tak szybki czas reakcji umożliwiają silniki krokowe.
Jeśli w trakcie jazdy nastąpi błąd w układzie elektrycznym LWR, reflektory pozostają w dotychczasowej pozycji, a po następnym uruchomieniu silnika samochodu zostaną ustawione w położeniu zgodnym z danymi odniesienia, czyli w skrajnym dolnym. Takie awarie są przeważnie sygnalizowane kontrolką na tablicy przyrządów.
Diagnozowanie systemów automatycznych
Przyczyną niesprawności systemu automatycznego może być uszkodzenie: silniczków nastawiających reflektory, czujnika (czujników) lub sterownika systemu LWR, a także: błąd w kodowaniu sterownika po naprawie, nieprawidłowa regulacja podstawowej pozycji reflektorów, przerwy w przesyłaniu danych lub brak zasilania i ewentualne uszkodzenia mechaniczne.
Diagnozowanie samych automatycznych systemów LWR wymaga z reguły użycia testera diagnostycznego. Jednak i bez niego można, wykorzystując schemat elektryczny sprawdzanego systemu, skontrolować go oscyloskopem i multimetrem, a działanie LWR – za pomocą urządzenia SEG.
Należy w tym celu: ustawić nieobciążony samochód na równym, poziomym podłożu; ustawić przed reflektorem urządzenie SEG i włączyć światła mijania, by sprawdzić prawidłowość ustawienia granicy światła i cienia. Następnie obciąża się tył auta, np. poprzez załadowanie bagażnika. Przy systemie półstatycznym nastąpi wówczas zmiana ustawienia reflektorów, dająca się śledzić przez SEG. W systemie dynamicznym czas samoczynnej regulacji będzie bardzo krótki, więc na ekranie SEG uwidoczni się najwyżej jako „mignięcie”.
Jeżeli proces regulacyjny nie jest zauważalny, należy sprawdzić zasilanie silniczków nastawczych, sterownika i czujnika LWR, a także czujnik LWR i kabel przesyłu danych pod kątem uszkodzeń mechanicznych i właściwego montażu. Następnie wykonać oscyloskopem badanie sygnału z czujnika.
0 komentarzy dodaj komentarz