Fot. Haik

Analizator spalin, urządzenie niezbędne w diagnostyce samochodowej, jest zarazem jedynym przyrządem diagnostycznym o parametrach tak dokładnie kontrolowanych przez przepisy prawne.

Regulacje prawne dotyczące tego rodzaju sprzętu obejmują zarówno proces wprowadzania go do obrotu przez producenta, jak i zasady jego użytkowania, za co z kolei odpowiedzialny jest nabywca. Jednocześnie jednak spełnianie tych wymogów egzekwowane jest przez uprawnione organy nie zawsze spójnie. Warto zatem, by najbardziej zainteresowani sprawą użytkownicy analizatorów znali dotyczące ich przepisy w ich oryginalnym, źródłowym zapisie. 

Sprzedaż analizatorów spalin

Jej zasady są regulowane przez Ustawę o ocenie zgodności. Szczegółowym dokumentem wynikającym z ww. ustawy jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 18 grudnia 2006 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla przyrządów pomiarowych (Dz. U. 2007 nr 3, 

poz. 27). Załącznik nr 10 ww. rozporządzenia określa wymagania dla analizatorów spalin. Dokument ten jest przeniesieniem do krajowego systemu prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Ra dy 2004/22/WE z 31 marca 2004 r., zwanej potocznie MID (Measuring Instruments Directive), a dotyczącej przyrządów pomiarowych. 

W myśl zapisów tych aktów producent deklaruje spełnienie stawianych tam warunków poprzez wystawienie stosownej deklaracji zgodności. Deklaracja ta jest jedynym dokumentem potrzebnym użytkownikowi do wykazania organom kontroli legalności posiadanego urządzenia. Producent  wystawia taką deklarację poprawnie na trzech możliwych zasadach. 

Pierwsza to badanie typu analizatora (moduł B), połączone z zapewnieniem jakości produkcji (moduł D).

Druga opiera się na badaniu typu analizatora (moduł B), połączonym z weryfikacją każdego egzemplarza (moduł F).

Trzecią jest pełne zapewnienie jakości z badaniem projektu (moduł H1). 

Do wykonywania czynności określonych w modułach B, D, F i H1 upoważnione są jednostki notyfikowane Komisji Europejskiej. Ich wykaz można znaleźć na stronie internetowej http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando   

Nie wyklucza to, niestety, realnego zagrożenia, jakim jest dla nabywcy zakup analizatora spalin z tzw. wadą prawną. Może ona wynikać z zaniedbania bądź celowego działania producenta/sprzedawcy, sugerującego spełnienie warunków dyrektywy bez wystarczających do tego podstaw. Zdarzają się też przypadki, że producent deklaruje zgodność z dyrektywą jedynie na podstawie poprawnie wykonanego zatwierdzenia typu (moduł B), zapominając, że nie jest to warunek wystarczający. W skrajnych przypadkach brak jest nawet wspomnianego zatwierdzenia. Dlatego świadomy nabywca nowego wyposażenia powinien zwrócić uwagę na poprawność wystawienia deklaracji zgodności, bo może mu to w przyszłości zaoszczędzić problemów.

Użytkowanie analizatora

Od chwili zakupu analizatora na jego użytkowniku ciąży obowiązek legalizacji ponownej. Wynika to z ustawy Prawo o miarach, do której aktem wykonawczym jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 7 stycznia 2008 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 29). W przypadku analizatorów wprowadzonych na rynek według starych przepisów ustawy Prawo o miarach obowiązek ten powstaje w ostatnim miesiącu ważności świadectwa legalizacji pierwotnej, dołączonego do zakupionego urządzenia. 

W przypadku analizatorów wprowadzanych do obrotu na podstawie Ustawy o ocenie zgodności ustawodawca określa termin pierwszej legalizacji ponownej na 1 rok. Datę początkową, od której liczymy ten termin, art. 8k pkt 3 ustawy Prawo o miarach (wprowadzony ustawą z dnia 15 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. z dnia

29 grudnia 2006 r.) precyzuje szczegółowo jako 1 grudnia roku, w którym dokonano oceny zgodności. Rok ten jest oznaczany przez producenta poprzez dwie ostatnie cyfry roku za literą M przy znaku CE umieszczonym na urządzeniu. Zatem analizator należy zgłosić do legalizacji ponownej do 30 listopada roku następnego po oznaczonym na urządzeniu przy znaku CE. 

Oznaczenie CE (na załączonym przykładzie) informuje o zgodności z dyrektywą (w tym wypadku MID) i o wy- produkowaniu urządzenia w roku 2007. Następujące cyfry informują w tym przypadku o fakcie wykonania badania typu przez jednostkę notyfikowaną nr 0071. (LNE) Kolejne zgłoszenia do legalizacji ponownej analizatorów spalin, wprowadzanych do obrotu na podstawie obu ustaw, wynikają z terminów podanych na świadectwach legalizacji ponownej i jest to termin 6 miesięcy.

Aspekty techniczne 

Nowoczesne analizatory czterogazowe pojawiły się w Polsce w większych ilościach w pierwszej połowie lat 90. XX wieku. W ciągu tych lat nastąpiła ich ewolucja polegająca nie tylko na zmniejszeniu masy i wymiarów nowych urządzeń. Dzisiejsza kontrola emisji wykorzystuje również informacje z układów EOBD/OBDII. Dlatego nowoczesne narzędzie do kontroli emisji spalin jest w obecnym czasie zespołem trzech urządzeń: 

• analizatora spalin silników z zapłonem iskrowym zasilanych benzyną, LPG i CNG;
• dymomierza spalin silników o zapłonie samoczynnym; 
• czytnika informacji EOBD/OBDII.

Połączenie tych funkcji w jednym zestawie obniża koszty jego wytwarzania i użytkowania, a także zapewnia korzyści wynikające z ich współpracy. Po pierwsze, korzystamy ze wspólnego prezentowania wyników, w tym drukowanych, po drugie, informacje z czytnika EOBD/OBDII umożliwiają kontrolę warunków pomiaru analizatorem lub dymomierzem w zakresie temperatury silnika i jego prędkości obrotowej. W nowoczesnych silnikach taka kontrola z użyciem standardowych sond obrotów jest wielce utrudniona w silnikach benzynowych, a wręcz niemożliwa w przypadku silników Diesla. 

Czym zatem należy się kierować przy zakupie analizatora spalin?

W aspekcie prawnym nabywca powinien się upewnić, że spełnione zostały warunki prawne, tzn. poprawnie zadeklarowano zgodność urządzenia z dyrektywą MID. W aspekcie technicznym powinien przeanalizować możliwości techniczne urządzenia pod kątem obsługi zarówno nowoczesnych samochodów, jak i nadal użytkowanych starszych egzemplarzy.

Tweet

Mariusz Nowicki
Kierownik laboratorium Haik