Fot. GW Trends, VW, Pro Glass, archiwum

Po pewnym czasie przednie szyby samochodowe matowieją, zwłaszcza w zasięgu wycieraczek

Szyby należą do części samochodu, które ulegają stopniowemu zużyciu lub uszkodzeniom awaryjnym. Ich demontaż bywa też konieczny podczas blacharskich i la- kierniczych napraw nadwozi.

Ze względów bezpieczeństwa w oknach samochodowych stosuje się wyłącznie szyby specjalne: hartowane lub klejone. Pierwsze są litymi taflami szklanymi o zróżnicowanej twardości: znacznej przy obu powierzchniach i stosunkowo niewielkiej w warstwie wewnętrznej. Dzięki temu ich ewentualne rozbicie sprawia, że rozpadają się na bardzo drobne kawałki o tępych krawędziach. Drugie składają się z tafli zewnętrznej i wewnętrznej, rozdzielonych warstwą przezroczystej foli i przyklejonych do niej kauczukiem butylowym. Po uderzeniu twardym przedmiotem ulegają lokalnym tylko uszkodzeniom, nie tracąc przy tym przejrzystości ani swych walorów osłonowych. W przednich oknach, i przeważnie też tylnych, wszystkich nowoczesnych samochodów umieszcza się szyby klejone, w bocznych zaś - na ogół hartowane.

Poszczególne okna pojazdu różnią się także sposobem osadzenia szyby w otworze nadwozia. W samochodach osobowych, dostawczych i kabinach ciężarówek występują okna stałe (przednie, tylne i niektóre boczne) oraz otwierane - opuszczane lub uchylne (głównie w drzwiach i ewentualnie w dachu). Autobusy o nowszej konstrukcji mają natomiast wszystkie szyby zamocowane na stałe. W starszych pojazdach okna stałe mocowano w otworach za pośrednictwem gumowych uszczelek, w nowszych - już niemal wyłącznie metodą wklejania. Szyby wklejane dzięki dość sztywnemu połączeniu z konstrukcją nadwozia uczestniczą w przenoszeniu jej obciążeń. Poza tym rozwiązanie takie poprawia aerodynamikę pojazdu i zmniejsza pracochłonność montażu w fabryce oraz w trakcie przeprowadzanych napraw.

Zakres wykonywanych prac Szyby przednie w trakcie użytkowania wieloletniego lub przebiegającego w warunkach silnego zapylenia tracą stopniowo przejrzystość na skutek erozyjnego zużycia swych zewnętrznych powierzchni. Szczególnie narażone są na to fragmenty położone w zasięgu ramion wycieraczek. Jednak tego rodzaju zużycie, nawet dość znaczne, nie oznacza jeszcze konieczności kosztownej (zwłaszcza w ciężkich pojazdach użytkowych) wymiany całych tafli. Zazwyczaj skutecznym zabiegiem okazuje się w takich wypadkach mechaniczne polerowanie szkła za pomocą mechanicznej polerki, z użyciem specjalnej pasty ściernej rozcieńczanej wodą lub glikolem. Nie wymaga to wymontowywania szyby z pojazdu. Polerować można zarówno szyby hartowane, jak i klejone. Niekonieczna jest także wymiana ani demontaż szyb klejonych po ich miejscowym uszkodzeniu przez pojedyncze uderzenia kamieni. Powstające wówczas ubytki mogą mieć kształt nieckowatych zagłębień, promieniście rozchodzących się pęknięć lub pojedynczych, lecz dość głębokich rys, sięgających co najmniej do folii dzielącej sklejone tafle, a często nawet na wskroś wszystkich warstw. W takich przypadkach stosuje się naprawy polegające na odbudowie brakujących fragmentów szkła przezroczystymi żywicami syntetycznymi. W specjalistycznych samochodowych zakładach szklarskich przeprowadza się także naprawy lub wymiany foliowych powłok grzejnych umieszczanych na tylnych szybach samochodów osobowych. W placówkach tych oferowane są ponadto usługi polegające na przyklejaniu do szkła urwanych lusterek wewnętrznych, zawiasów, uchwytów i zamków, jak również na modernizacji wszystkich rodzajów standardowych szyb przez ich przyciemnianie (w granicach dozwolonych obowiązującymi przepisami metodą foliowania albo napylania powierzchni wewnętrznych) bądź wzmacnianie za pomocą wytrzymałych folii antywłamaniowych. Wymianę szyb stosuje się wówczas, gdy jest to uzasadnione znacznym stopniem ich uszkodzenia (średnica ubytku przekracza 20-22 mm) lub jeśli demontaż i ponowny montaż staje się niezbędny dla przeprowadzenia naprawy sąsiednich elementów. Powtórny montaż bywa też przeważnie konieczny w przypadku stwierdzenia nieszczelności szyby wklejanej.

Wypełnianie drobnych ubytków

W Polsce jest z tym problem natury prawnej, nasze przepisy nie zostały bowiem odpowiednio dostosowane do europejskich. Wynika więc z nich wciąż jeszcze, że jedyną dozwoloną metodą naprawy uszkodzeń szyby jest jej całkowita wymiana.  Także według przepisów zagranicznych ten rodzaj napraw może okazać się niedopuszczalny nawet przy małych rozmiarach ubytków, jeśli uszkodzone miejsce znajduje się w stałym polu widzenia kierowcy, czyli w przypadku samochodów osobowych w strefie o szerokości 22 cm, umieszczonej symetrycznie względem kolumny kierownicy. Jej górną i dolną granicę wyznacza pole działania wycieraczek. W dużych pojazdach użytkowych strefa ta ma kształt kwadratu o boku 22 cm, ze środkiem znajdującym się na wysokości 70 cm od powierzchni nieobciążonego siedzenia kierowcy.

Do napraw w pozostałych strefach stosowane są rozmaite opatentowane metody, różniące się szczegółami techno- logicznymi i oprzyrządowaniem, ale ich ogólna zasada jest zawsze podobna i zgodna z następującym, schematycznym opisem. Skuteczne klejenie szkła żywicą możliwe jest w tempe- raturach powyżej 18oC. Pierwszym krokiem jest zwykle zamocowanie przyssawkami do wewnętrznej strony szyby pomocniczego lusterka, pozwalającego śledzić dokładnie cały przebieg naprawy. Następnie za pomocą twardej igły i (ewentualnie) wiertarki z wiertłem do szkła usuwa się z wnętrza ubytku luźne lub dające się wykruszyć cząstki. Otoczenie uszkodzonego miejsca należy potem starannie oczyścić i odtłuścić preparatem do mycia szyb.

Rys.: Zestaw do napraw szyb uszkodzonych

Do oczyszczonej powierzchni przykłada się szczelnie przyssawkę połączoną elastycznym wężem z pompą podciśnieniową. Uruchomienie pompy powoduje usunięcie resztek wilgoci z miejsca naprawy. Kolejną operacją jest aplikowanie płynnej żywicy. Sposób, w jaki to się odbywa, zależy od zastosowanej metody rodzaju uszkodzenia. Przy ubytkach powierzchniowych żywica może być dozowana z mechanicznego aplikatora przypominającego strzykawkę albo za pomocą instalacji podciśnieniowej. Otwory przelotowe wypełnia się najczęściej przez wstrzykiwanie żywicy, ale są też metody oparte na jej zasysaniu z przeciwnej strony naprawianej szyby. Do precyzyjnego prowadzenia aplikatora w niektórych metodach używa się specjalnych mostków przemieszczanych po szybie na przesuwnych przyssawkach.

Rys.: Ręczne lusterko pomocnicze do kontroli wypełnienia ubytków	Rys.: Uniwersalna szlifierko-polerka szklarska do naprawy szyb samochodowych	Rys.: Wymienne ściernice do wyrówny- wania krawędzi ubytków i szczelin oraz krążki polerskie do szkła

W każdym wypadku ważne jest, by żywica przylgnęła dokładnie do całej powierzchni wypełnianego otworu, a także by nie pozostawały w niej pęcherzyki powietrza. Usterki takie łatwo jest dostrzec bezpośrednio lub w pomocniczym lusterku. Obecność pęcherzyków wymaga odessania całej porcji wprowadzonej do otworu i ponownego jego wypełniania - aż do pożądanego skutku. Niedostateczne przyleganie żywicy do szkła poprawia się przez podgrzanie naprawianego miejsca suszarką nadmuchową.

Po całkowitym usunięcia powietrza i przylgnięciu żywicy główny proces naprawy jest zakończony. Płynny materiał naprawczy trzeba przykryć płatkiem ochronnej folii i utwardzić go przez naświetlanie specjalną lampą emitującą promienie ultrafioletowe w czasie co najmniej 10 minut. Potem zdejmuje się folię i usuwa nadmiar stężałej już żywicy ostrym skrobakiem, wchodzącym w skład kompletu oprzyrządowania. W trakcie skrobania może się okazać, iż na powierzchni wykonanej plomby widoczne są niewielkie zagłębienia. Nie wolno ich w żadnym wypadku pozostawiać, gdyż nawet najdrobniejsze tego rodzaju skazy psują cały efekt wykonanej naprawy. Miejsca te dopełnia się kroplami żywicy za pomocą pipetki, ponownie przykrywa folią, naświetla lampą UV przez 10 minut i wyrównuje skrobakiem.
Zależnie od rozmiarów uszkodzenia, zastosowanej metody i doświadczenia wykonawcy cała naprawa jednego ubytku trwa od 15 do 60 minut.

Demontaż szyb całych i uszkodzonych

Wymontowanie okna otwieranego polega najczęściej na odkręceniu śrub łączących je z nadwoziem. W przypadku okien uchylnych są to śruby zawiasów i zamka. W większości konstrukcji okien opuszczanych trzeba najpierw zdemontować tapicerskie poszycie drzwi i dwie gumowe uszczelki szyby, następnie odkręcić prowadnice boczne i odłączyć dolny metalowy uchwyt szyby od mechanizmu podnoszącego. Uwolniona w ten sposób tafla daje się wyjąć przez szczelinę górną lub boczny otwór wewnętrzny metalowego korpusu drzwi. Szyby okien przesuwnych (bardzo rzadko już stosowanych) wyjmuje się z nadwozia po rozmontowaniu ich prowadnic.

Demontaż szyby osadzonej na stałe w uszczelce gumowej najprościej jest przeprowadzić przez jej ostrożne wypchnięcie od wewnątrz nadwozia (np. nogami w obuwiu o miękkich podeszwach przy odpowiedniej asekuracji przez osobę znajdującą się na zewnątrz nadwozia). Tylko w najstarszych pojazdach zabytkowych zabieg ten może wymagać uprzedniego usunięcia elastycznego, obwodowego wałka rozpierającego uszczelkę od strony zewnętrznej.

Rys.: Profesjonalny zestaw do montażu szyb osadzanych w uszczelkach	Rys.: Zestaw do demontażu szyb wklejanych z użyciem drutu tnącego	Rys.: Nóż wibracyjny z napędem pneumatycznym do cięcia spoin

Wymontowanie szyby wklejanej wymaga zastosowania metody odpowiedniej do konstrukcji połączenia i rodzaju użytego kleju. Obecnie do wklejania szyb stosuje się prawie wyłącznie poliuretany jednoskładnikowe, które nie wymagają mieszania z utwardzaczem, rzadziej - kauczuk butylowy.

Tak wykonane spoiny można rozdzielać termicznie lub mechanicznie, przez ich przecięcie na całym obwodzie. Do ich zmiękczenia wystarcza temperatura wynosząca ok. 250oC. Cięcie nożem termicznym wykonywane jest dzięki elektryc- znemu podgrzewaniu ostrza. Odpowiednio nagrzany nóż wprowadza się w warstwę kleju w łatwo dostępnym miejscu na obwodzie szyby (po ewentualnym usunięciu zewnętrznej uszczelki maskującej) i przesuwa go stopniowo w miarę topienia się kleju. Temperatura ostrza nie może być za wysoka, by nie doprowadzić do zapalenia się spoiny.

Rys.: Przykłady wymiennych końcówek roboczych do noża wibracyjnego

Szyba dociskana własnym ciężarem do obrzeży otworu okiennego może jednak po przejściu noża przykleić się ponownie. Zjawisku temu zapobiega się, stosując zewnętrzne wsporniki łączone przyssawkami z szybą i utrzymujące ją w niezmiennej pozycji mimo podcinania spoin.

Rys.: Pistolet elektryczny akumulatorowy do układania nowych spoin	Rys.: Szpachla szklarska do usuwania resztek klejów i żywic naprawczych	Rys.: Uchwyt montażowy z przyssawkami gumowymi

Wycinanie mechaniczne nie wymaga takich zabezpieczeń. Prowadzone jest na zimno za pomocą wibrującego noża napędzanego silnikiem elektrycznym lub pneumatycznym, albo cienkiego stalowego drutu. W przypadku cięcia nożem wibracyjnym wymienne ostrza o rozmaitych kształtach pozwalają dostosować narzędzie do pracy w różnych położeniach i przestrzeniach. Z silnikiem napędowym łączy się je za pośrednictwem sześcio- lub dwunastokątnych końcówek mocujących. Konstrukcje współczesnych nadwozi są tak zróżnicowane, że podstawowy zestaw noży do demontażu wklejanych szyb musi się składać z co najmniej czterdziestu ich rodzajów. Przy włączonym silniku nóż z łatwością wciska się w klej i posuwa do przodu, ale prowadzony jest w szczelinie bez żadnego podparcia, co przy niewprawnym użyciu może być przyczyną uszkodzenia obrzeży otworu okiennego lub nawet rozbicia szyby.

System cięcia spoin drutem jest pod tym względem bezpieczniejszy, choć równocześnie bardziej uciążliwy. Polega on na wstępnym przebiciu spoiny szydłem i przeciągnięciu drutu przez wykonany otwór. Koniec drutu znajdujący się wewnątrz nadwozia mocuje się na stałe w odpowiednim uchwycie, a koniec zewnętrzny napina się, ciągnąc za przytwierdzoną do niego rączkę, co powoduje stopniowe rozcinanie kleju. Gdy drut ulegnie wyprostowaniu, trzeba jego koniec wewnętrzny zamocować w nowym miejscu i tak prowadzić całą operację małymi etapami. Czynności te najłatwiej jest wykonywać w zespole dwuosobowym. Jedna osoba zajmuje się przemieszczaniem uchwytu we wnętrzu samochodu, a druga ciągnie od zewnątrz za rączkę.

Rys.: Specjalne rękawice chroniące ręce przed ostrymi krawędziami szkła

Zastosowanie kołowrotka do nawijania drutu umożliwia pracę jednoosobową. Drut układa się wówczas od zewnątrz w szczelinie wzdłuż całego obwodu. Oba jego końce wprowadza się przez jeden otwór do wnętrza pojazdu i mocuje do kołowrotka nawijarki, przytwierdzonej przyssawkami do szyby. Lepsze prowadzenie drutu w obrębie naroży zapewniają dodatkowe rolki mocowane przyssawkami.

	Usuwanie z nadwozi szyb potłuczonych jest łatwiejsze, ponieważ w przypadku okien z uszczelkami gumowymi wyjmuje się najpierw resztki szkła z uszczelek, a potem - same uszczelki z otworów. W przypadku potłuczonych szyb wklejanych nie da się uniknąć wycinania spoin, ale dostęp do nich jest wówczas całkowicie swobodny. W razie potrzeby można go dodatkowo ułatwić przez wykruszenie młotkiem-dziobakiem zbyt dużych resztek szkła. Osadzanie szyb w nadwoziach Montaż szyby mocowanej w sposób tradycyjny wymaga nałożenia na nią gumowej uszczelki, którą następnie opasuje się wzdłuż zewnętrznego rowka mocną linką konopną. Tak przygotowaną szybę wprowadza się dolną krawędzią w otwór okienny. Potem jedna osoba dociska ją rękami do otworu, a druga wciąga stopniowo koniec linki do wnętrza nadwozia, co powoduje odwijanie wewnętrznej wargi uszczelki na obrzeże otworu. Przed montażem szyby wklejanej obie łączone powierzchnie muszą być starannie oczyszczone, odtłuszczone i pokryte podkładem zwiększającym przyczepność kleju. Nie wolno nanosić podkładu na resztki starej spoiny. ĺwieży klej wyciska się na krawędź szyby z tubki, której wylot powinien być tak przycięty, aby układana spoina miała w przekroju kształt trójkąta o wysokości ok. 10 mm. Klej zbyt gęsty można uplastycznić, wkładając tubkę na ok. 5 minut do gorącej wody.
Rys.: Folia ochronna zabezpieczająca wnętrze pojazdu w trakcie naprawy szyb
Rys.: Statyw uniwersalny do ustawiania wklejanych szyb w trakcie tężenia spoin

Szybę obwiedzioną klejem dociska się do obramowania w nadwoziu, używając do jej przemieszczania uchwytów z przyssawkami. Ponieważ klej ma dość długi okres wiązania, szyba musi być utrzymywana we właściwym położeniu za pomocą wspomnianego już wcześniej wspornika zewnętrznego. Przy szerokości klejonego obrzeża szyby wynoszącej 8-10 mm całkowite stwardnienie spoiny następuje dopiero po 48-60 godzinach.

Tweet

Redakcja Miesięcznika Branżowego Autonaprawa